Natuurlijk bekappen

Natuurlijk Bekappen!

In het IJP nummer van Juni 2005 kwam ik een artikel tegen getiteld “Natuurlijk bekappen?”. Ik heb het artikel met interesse, maar ook met enige ergernis, gelezen. Ergernis gezien er in het artikel, mijns inziens, niet echt sprake was van een onbevooroordeelde verslaglegging en helaas ook van eenzijdige belichting van de materie, vandaar dat ik mij geroepen voelde om te reageren. Ik ben geen autoriteit in de hoefverzorging en beslist géén Natuurlijk bekapper.  

Bovenstaande foto’s zijn gemaakt door Hans Arendse!

We hebben hier op stal met een groep van 9 man wel deelgenomen aan een cursus “Natuurlijke Hoefverzorging”. Een verslag van deze twee zeer leerzame dagen kun je vinden op onze site: https://home.tiscali.nl/ijslanders/Natuurlijkhoefonderhoud.htm. Deze cursus heeft ons in de praktijk (waarbij we onze eigen paarden, na een “Natuurlijke Bekapping door de instructeur, als cursusmateriaal hebben gebruikt) geleerd hoe de hoeven van onze paarden op een natuurlijke manier te verzorgen.  Periodiek wordt de stand van de hoeven van onze paarden door een vakman bekeken (in ons geval de instructeur die ook de cursus heeft gegeven) en eventueel bijgesteld. Maar dit terzijde. Terug naar het artikel….

Natuurlijk Bekappen?
Met opgetrokken wenkbrauwen heb ik het artikel "Natuurlijk bekappen?" gelezen in het IJP nummer van Juni 2005. Wat jammer dat de schrijver niet de kans heeft gegrepen om het onderwerp van 2 kanten te benaderen (zo zijn wij opgevoed… je bekijkt alles van 2 kanten, zoekt zoveel mogelijk informatie uit meerdere bronnen en haalt hieruit wat voor jou “klopt” en desgewenst er naar handelen. Altijd “open-minded” en in staat je mening bij te stellen.). Éénzijdige belichting geeft nooit een compleet beeld. Een autoriteit op het gebied van Natuurlijk Bekappen had, wat dit onderwerp betreft, ook éven aan het woord gelaten moeten worden! Jammer en een absoluut gemiste kans. Gelukkig zijn veel IJslander bezitters enigszins eigenwijs, denken voor zichzelf en laten zich niet alleen leiden door wat ze lezen. Niet voor niets is er momenteel veel interesse voor het onderwerp “Natuurlijk bekappen”. Mensen zoeken naar een manier om hun paard(en) te houden op een voor het paard zo prettig mogelijke wijze. Veel beweging (liefst over de verharde weg), en een grote wei met soortgenoten. 

Bewustwording?
Zelf was ik best teleurgesteld dat alleen een “hoefsmid” (sorry Arnout!) aan het woord is gelaten, gezien er naar mijn mening (en vele anderen) te veel IJslanders (en andere paarden), volledig onnodig op ijzers staan. Zelfs in gebieden die in ruime mate voorzien zijn van ruiterpaden. Van overmatige slijtage van de hoeven kan in deze gebieden bijna geen sprake zijn (deze fortuinlijke groep ruiters zouden wellicht juist meer op de weg moeten gaan rijden om in een goede slijtage te voorzien? Bovendien worden hoeven door wrijving/slijtage harder!). IJslanders worden vaak ook nog eens gehouden op hoge hielen en liefst, met het oog op meer knieactie, op hoge hoeven in het algemeen. Door de hielen te verhogen veranderd de stand van het hoefbeen ten opzichte van de grond. De punt van het hoefbeen zal naar beneden drukken en dus extra druk op de zool uitoefenen. Bovendien krijgt de diepe buigpees door de veranderde hoek bij iedere stap een stevige ruk te verwerken. Wat druk en irritatie op de slijmbeurs bij de hoefkatrol oplevert en met een beetje pech resulteert deze hoefstand in een hoefkatrolontsteking. Bovendien worden de hoeven van paarden op ijzers naar mate de jaren verstrijken steeds smaller (en vaak ook steiler) en uiteindelijk blijft er niet veel over van het eerst zo perfect werkende hoefmechanisme. Ook de drukmeter van de hoef, de straal, wordt bij het traditioneel bekappen bijna geheel weggesneden. Drukmeter weg, met als gevolg, door het ontbreken van contact met de grond, dat de hoef niet kan registreren dat er met spoed hoefweefsel aangemaakt moet worden. Meer druk geeft harder weefsel. Het wegsnijden van de straal is dus zeer handig als je paard op ijzers staat, want dan hoef je de hoeven niet zo snel te laten bekappen. Als je paard op klei staat valt dit voordeel weer weg, want dan ben je ruim voor het tijd is om te bekappen, je ijzers toch al weer kwijt door de zuigkracht van de aarde (de sarcastische toon valt hierin toch wel op hoop ik?). Met een beetje mazzel vind je hem na enige tijd zoeken in de wei met een metaaldetector wel weer terug.

Stand corrigeren?
Het corrigeren van de stand van de hoeven van een paard met een afwijkende beenstand (zoals Franse stand die bij onze paarden veelvuldig voorkomt) wordt bij het Natuurlijk bekappen, (in tegenstelling tot wat Arnout stelt, dat een gecorrigeerde stand behouden kan blijven door met ijzers te werken) ernstig afgeraden. Als je goed kijkt naar de hoeven van een paard met een afwijkende beenstand slijt de hoef meestal iets scheef af. Bij natuurlijk bekappen wordt de hoefzool gevolgd (de hoefzool geeft door middel van schilvering van de hoefzool aan waar de hoefwand te lang is) en loopt het paard op de straal, rand van de zool, de witte lijn en de hoefwand. Dus de stand van het been wordt altijd gehandhaafd. Zou je dit corrigeren en de hoef “recht” zetten heeft dit gevolgen voor de gewrichten. Met elke stap komt er spanning op. Trek maar eens zelf de schoenen aan van iemand die zijn schoenen scheef heeft afgelopen….. en houdt dit een dag vol. Voelt toch wel ernstig vervelend. De gewrichten van het paard zullen er ook ernstig veel last van hebben. De enige manier om de stand van de benen van een paard te veranderen is hem als jong veulen al steeds in een correcte stand te bekappen….. De benen en gewrichten zijn in dit stadium nog enigszins te vervormen (maar wil je dit wel?).

IJzers en gangen?
Veel IJslander bezitters hebben het idee dat Natuurlijk bekappen ten koste gaat van de actie. Dit is inderdaad waar. Door het ontbreken van het gewicht van de ijzers (wat er dus bij beslagen paarden de gehele dag zonder onderbreking onder hangt) zal een IJslander zijn knieën niet zo hoog optrekken. Maar er blijven alternatieven. Er schijnen in Amerika (gelezen in het boek van Pete Ramey: “Making Natural Hoofcare Work For You”. (Hans Arendse van www.paardenservice.nl is bezig met de Nederlandse Vertaling! Hans geeft ook cursussen aan mensen die de hoeven van hun eigen paard willen gaan “bijhouden”. Hans doet ook de nazorg en begeleid je over een langere periode!), inmiddels hoefschoenen voor gangenpaarden te bestaan, waarbij door middel van wiggen de ideale actie kan worden verkregen en zodra je klaar bent met rijden die “actiegevende maatregelen” er zonder probleem weer onderuit kunnen. Dit heeft weer als voordeel dat je geregeld ook kunt rijden zonder hoefschoenen en de hoeven dus natuurlijk kunnen slijten en hard worden. Geen last van sneeuw, uitglijden bij natheid enz. enz. Je bent niet radeloos als er wéér een ijzer loszit…. En je paard beschadigt een ander paard zonder ijzers veel minder snel. Het ijzerloos door het leven gaan heeft heel veel voordelen. In veel gevallen zullen paarden na een “natuurlijke bekapping” wel ruimer gaan lopen. Voor de tölt heb je overigens géén ijzers nodig, we trainen hier de tölt onbeslagen op de beroemde gravel fietspaden. Willen we meer actie of de gangen beïnvloeden gebruiken we hoefschoenen, springschoenen, ballenboots of gewichtsringen. Zo onoverkomelijk is het dus niet.

Gevarenzones en Slecht hoornmateriaal?
Wat betreft de hardheid van de hoeven. Er bestaan geen paarden met genetisch slecht hoornmateriaal. Alleen paarden met slecht gemaakt hoornmateriaal. Dit is in ieder geval de mening van o.a. Pete Ramey. Tot nu toe is Pete nog géén paard tegengekomen die niet zónder ijzers kon…. Ook onze IJslanders (we staan op de klei) hebben geen ijzers en hebben ze ook niet nodig. De hoeven van mijn merrie vertoonden het eerste jaar, na het inrijden, wel veel slijtage en we wisselden dus het werk op de weg veel af met het rijden in de berm (Ze had daarvoor 4,5 jaar in de wei gelopen, waardoor ze erg “zacht” waren!) dat hebben we destijds opgevangen met hoefschoenen, die na een jaar weer de kast in konden omdat de hoeven inmiddels al weer keihard waren. Nu heeft ze weer een half jaar (i.v.m. een veulen) alleen in de wei gelopen en dus zullen ze weer zachter zijn. Voor je het weet zijn ze weer hard. Het hoornmateriaal werkt hetzelfde als de huid van mensen. Door slijtage (of wrijving) wordt door het lichaam harder weefsel aangemaakt. Eelt. Des te meer je gaat schuren en raspen des te harder het eelt/de hoef wordt. De hoeven zullen door het rijden op de weg steeds harder worden. Ook wordt aangeraden om een verharding te maken in het leefgebied van de paarden. Zoals een stuk bestraten in een paddock.  

In Amerika ontsnappen op boerderijen geboren paarden soms en sluiten zich aan bij Mustang kuddes. Als ze enige tijd later weer worden gevangen, hebben ze dezelfde prachtige hoeven als de hoeven van hun Mustang broeders en zusters. Deze kuddes kunnen dagelijks zo’n 30 kilometer afleggen over ruw en rotsachtig terrein zonder beslag. Na verloop van tijd zijn ook de hoeven van gedomesticeerde paarden in staat om deze hoefvorm er in te slijten. In het wild sterft niet één paard door een afwijking of ziekte aan de hoeven (ook de ontsnapte paarden niet….) Triest dat dit in gevangenschap wel gebeurd.  

Conclusie
Vraag je bij jezelf af waarom een paard, wat onder natuurlijke omstandigheden leeft en dagelijks vele kilometers aflegt (alle wilde paarden uit Amerika zijn overigens afstammelingen van gedomesticeerde paarden meegebracht door Spanjaarden en Portugezen), geen ijzers nodig heeft en waarom een paard wat het bij ons veel minder “moeilijk” heeft en wat bij ons in de achtertuin staat, deze dingen wel nodig zou moeten hebben. Waarom zou je naar middelen als ijzers grijpen als ze niet echt absoluut noodzakelijk zijn. Het missen van actie in de beweging en de daarvoor beschikbare ten allen tijde verwijderbare alternatieven heb ik hierboven al besproken… In derde wereld landen lopen mensen soms de hele dag op blote voeten. Ze kunnen dagelijks vele kilometers blootsvoets afleggen. Waarom zouden paarden, met veel harder en steviger voetenwerk dan ons mensen, bescherming tegen het lopen over moeder aarde nodig hebben? Het is duidelijk dat wij de oorzaak zijn van het zachter worden van het hoefweefsel. Lees zelf zoveel mogelijk over het onderwerp en bezoek ééns een informatieavond! Of volg een cursus en neem je eigen conclusies, pas (mocht je overstag gaan en de ijzers laten verwijderen) de leefomgeving van de paarden aan. Mocht je overgangsproblemen hebben met hoeven die in de “overgangsfase” teveel slijten grijp dan ééns niet naar ijzers maar kijk eens naar het grote aanbod van alternatief schoeisel. Er zijn vele soorten en maten hoefschoenen. En die véle gevallen die echt niet zonder ijzers kunnen die zou ik wel eens op een rijtje willen zien. Àlle paarden kunnen, volgens mensen als Pete Ramey, Jaime Jackson en vele andere Natuurlijk bekappers (hier in Nederland o.a. Hans Arendse, Frans Veldman, Ilona Kooistra), na een maand of 8 zonder moeite over het asfalt galopperen. 

Wieke